Al drie jaar op rij zijn de kieviten in de winter niet naar het zuiden vertrokken
Het gaat niet goed met de kieviten in ons land. Het karakteristieke geluid van buitelende kieviten boven de akkers in het voorjaar, wordt steeds minder gehoord. Daarom is 2016 door Sovon Vogelonderzoek Nederland en Vogelbescherming Nederland uitgeroepen tot het Jaar van de Kievit.
Er zijn aanwijzingen dat de afname voor een deel wordt veroorzaakt doordat te weinig jonge kieviten hun eerste weken overleven. Daarom doet Vogelbescherming in dit jaar onderzoek naar de overleving van kuikens. Mijn idee is: een weide met kort gras, graspollen en wat vee is belangrijk voor de jonge kieviten.
Leden van het IVN, Natuurmonumenten en vogelaars kunnen op verschillende manieren helpen in het Jaar van de Kievit, door tijdens de Nationale Vogelweek van 14 t/m 22 mei 2016 een speciale kievit-excursie te organiseren.
Dit jaar wordt door Vogelbescherming extra aandacht besteed aan de kievit, want het gaat niet goed met onze weidevogel bij uitstek. Het Jaar van de Kievit moet daar wat verandering in brengen. In de verte lijkt de kievit zwart-wit van kleur, maar in de broedtijd heeft de kievit, van dichtbij gezien: alle kleuren van de regenboog – Foto: ©Gerrit de Graaff
Polder Arkemheen
In de wintermaanden rijden we zo om de veertien dagen wel even door de polder Arkemheen bij Nijkerk. Het is een vaste gewoonte. Zodoende hebben we al vele jaren een mooi beeld van gekregen van de vogels die zich in de winter in de polder bevinden. De belangrijkste vogelsoort bij mijn inventarisatie is de kievit. Soms tel ik in januari vele honderden exemplaren, maar na een koude decembermaand, zoals in 2013, niet één. De waarneming van veel kieviten in januari geeft aan dat in de maanden daarvoor geen vorst van betekenis is geweest. Als er wel een vorstperiode is gepasseerd, zijn de kieviten al eerder naar het zuiden vertrokken. Als het daarna zacht weer wordt komen ze niet even terug.
De polder Arkemheen en de Putterpolder, vormen samen een uitgestrekt weidevogelgebied. Vooral in de winter proberen veel trekvogels in de polder te overwinteren. Deze winter is het al voor de derde keer op rij dat de kieviten de hele periode aanwezig zijn, niet in de droge Gelderse Vallei, maar in de natte polder bij Nijkerk. Het waterpeil is recentelijk nog verhoogd.
Al drie jaar op rij overwinteren de kieviten in natte gebieden en met name in de polder Arkemheen bij Nijkerk. Op de achtergrond het oude stoomgemaal Hertog Reijnout – Foto: ©Gerrit de Graaff
Vogels tellen
Afgelopen dinsdag, 23 februari 2016, heb ik de vogels in de polder geteld. Als de snelweg A28 bij Nijkerk is gepasseerd, begin ik met de telling: duizenden kieviten, honderden goudplevieren, talloze meerkoeten, honderden smienten, een Indische gans, paar honderd wulpen en vele honderden ganzen, meest grauwe ganzen, maar ook veel brandganzen. Grutto’s zijn er wel, maar ik heb ze nog niet gezien. Het gras is groen en je kunt zien dat de kieviten het naar hun zin hebben. Hier en daar wordt zelfs de balts gehoord.
Maisland
De kieviten buitelen over een paar weken weer boven de akkers van de Gelderse Vallei. Ze vinden onze streek nog steeds een fijne plek om hun nesten te maken. Niet alleen kieviten, maar ook scholeksters komen hierheen om te nestelen op de akkers. Nee, kieviten maken geen nest meer in weiden zonder molshopen… Vanwege het zachte weer beginnen de kieviten dit jaar al vroeg te nestelen op de maïsakkers van verleden jaar, maar helaas, al spoedig daarna worden de eerste legsels ondergeploegd.
Kievitsnest op maïsland van verleden jaar dat binnenkort geploegd wordt. Honderden nesten gaan jaarlijks overstuur – Foto: ©Gerrit de Graaff
De kieviten beginnen weer opnieuw te broeden op het vers geploegde land dat soms weken lang ligt te wachten om met maïs te worden ingezaaid. Tijdens het maïs zaaien gaanook weer nesten overstuur. Zo kan het gebeuren dat alle nesten in een heel seizoen worden vernield. Gelukkig blijft de kievit het steeds proberen een nest met jongen groot te brengen. Mijn pleidooi is: geef de kievit en de scholekster dit jaar eens een kans. Verschillende boeren in de streek houden rekening met de weidevogels die op het bouwland broeden. Ze verplaatsen de nesten tijdens het ploegen. Loonwerkers ploegen tegenwoordig de akkers met grote tractoren en met de ‘blik op oneindig’. Alle nesten gaan helaas verloren, om moedeloos van te worden.
De achteruitgang van veel jonge kieviten is voedselgebrek. In het hoge gras missen ze de vliegjes die ze graag eten – Foto: ©Gerrit de Graaff
Eerste kievitsei
Mijn dagboek van 1963 (53 jaar geleden) vermeld dat ik op zaterdag 30 maart, na de strenge winter met 60 cm vorst in de grond, het eerste kievitsei vond in de weilanden op de Vaarst bij Barneveld. Ik heb het eitje nog dezelfde dag aangeboden aan burgemeester mr. C.E.E. Kuntze van Barneveld. De burgemeester zei dat dit de laatste keer is dat hem dit te beurt valt, omdat hij volgend jaar niet meer in functie zal zijn.
Ook gepubliceerd in de Barneveldse Krant – 27-02-2016 – Aflevering 498
