In zijn eentje achter het wild aan
Op een mooie zomerdag in augustus ben ik – samen met Kees Kleijer – op bezoek bij oud-jachtopzichter Aalt Zwart(75) geboren op 17 juli 1940 te Putten. Naast het huis in de bossen van Oud Groevenbeek, nemen we plaats in zijn jachthut. Aalt heeft zijn sporen wel verdiend in het bos en er ook heel wat meegemaakt. Daar willen we graag wat meer van weten, vandaar dat we hier zijn en met plezier luisteren naar zijn verhalen. Over stroperij en zijn contact met oud stroper en jachtopzichter Cor Koppies, daarover schrijven we later, maar nu eerst over Aalt Zwart zelf
“Ja ik ben een echte ‘Putter’ uut Putten”, zegt hij glimlachend. Zijn geboortehuis stond aan de Polweg op het landgoed van Jonker Van Haersma de With. “Ja, en daar ging ik later als jongen van een jaar of twaalf mee met jagen en dat soort dingen. Bij de ouwe Bart van den Brink en ook Ab en Dirk van den Brink, dat was een echte jagersfamilie.
Ik ging zelf natuurlijk ook wel op pad in het bos, op m’n eentje – zonder de jagers -achter het wild aan, dat vond ik natuurlijk als avontuurlijke jonge jongen ook wel spannend. Daar had de eigenaar natuurlijk niet zoveel schik van, maar ik kon het niet laten.”
Aalt Zwart op zijn praatstoel in de jachthut – Foto: ©Louis Fraanje
Het bos bleef trekken
Toen op een gegeven moment jachtopzichter Gijs van den Brink niet zo best meer kon, lag het misschien wel voor de hand dat Aalt jachtopzichter zou worden. En hoewel hij er wel altijd aan liep te denken om het te worden, ging het toch anders. “In die begintijd ben ook nog eventjes slachter geweest, maar het bos bleef trekken. Zwerven door de vrije natuur en af en toe illegaal een beestje grijpen, och dat ging toen zo, het was mijn lust en m’n leven. Weer een tijd later zegt Ab van den Brink, dat was de zoon van de ouwe Gijs, tegen mij; ‘Jij moet jachtopzichter worden’. Maar dat wilde ik eigenlijk niet, want het vrije zwerven en het stropen, vond ik veel mooier. Maar ja, mijn vader had een flink stuk grond van Jonker Van Haersma de With, en als dus een van z’n kinderen gepakt zou worden met stropen, dan was hij z’n grond natuurlijk ook kwijt. Dus, mijn vader was als de dood, dat het een keer fout zou gaan en ik gepakt zou worden.”
Rare dingen meegemaakt
Het gestroopte wild ging hij dan mee naar Doppenberg de poelier, dat was ook gevaarlijk maar het was mooi dichtbij, dus kon Aalt daar zijn konijnen en af en toe een ree goed kwijt. Maar ja, hij heeft ook veel rare dingen meegemaakt, waarvan hij zelf wel eens dacht, dat het nooit meer goed zou komen. Och, achteraf viel het ook wel weer mee, volgens hemzelf. Maar toch.. hadden ze Aalt natuurlijk al wel aardig in de ‘smiezen’, dus – hoe je het ook wend of keert – er moest iets veranderen.
Jachtopzichter Aalt Zwart in de beginjaren – Foto: ©Cor Koppies jr.
Jachtopzichter op Oud Groevenbeek
“Ik werd jachtopzichter bij Van Schermbeek, dat was zo rond 1960, Ondanks dat er toen ook bij ons gestroopt werd, zat er toch altijd genoeg wild. Moet je nu komen, vandaag de dag, dan is er stukken minder wild”. Als ik hem vraag wat daar de reden van zou kunnen zijn, dan komt gelijk ter sprake dat er tegenwoordig veel te weinig toezicht is. “Man, ik was vroeger toch bijna dag en nacht in het veld, of het nou door de week of ’s zondags was, dat maakte niets uit. Als ik half kon, en ik wilde het veld in, dan was ik daar.”
Ontslag
“O ja, ik ben ook nog eens een jaar weggeweest hier.Gewoon ontslag genomen omdat ik het ergens niet mee eens was. Ik was het veld in geweest ’s morgens en om een uur of acht ging ik even bij Gert en Ger van de Kamp een kop koffie drinken. Nou ik was het best een beetje zat. De hele tijd aan het spitten geweest en toen daarna nog het veld in, dat gaat je niet in de koude kleren zitten.”
“Komt daar op een gegeven ogenblik mijn collega Gijs van den Brink de jachtopzichter binnenwandelen, komt zo zonder goede morgen te zeggen, tegen mij; ‘Wat heb je vandaag gezien?’ Op zo’n gebiedende toon van, je zit hier wel lekker op je gemak koffie te drinken, maar… wordt er nog gewerkt vandaag? Nou, en dat schoot bij mij in het verkeerde keelgat, dat kun je begrijpen. Het liep dan ook volkomen uit de hand en ik maakte mij toch kwaad, dat de honden er geen brood van lusten. Daar komt nog bij, dat mijnheer Van Schermbeek net op vakantie was.
Toen ik hem later weer tegen het lijf liep, begon hij van dit en van dat en dat hij geen vrij kon krijgen in deze vakantietijd van mijnheer etc. Ik zeg tegen hem, luister Gijs, daar heb ik helemaal niks mee te maken, ik ben Aalt Zwart en geen Gijs van den Brink. Ik ben daarna naar mijn baas, mijnheer Van Schermbeek gegaan en heb op staande voet ontslag genomen. Ik weet het nog als de dag van gisteren. Ik stond bij mijnheer Van Schermbeek voor de deur, en die zegt Aalt Zwart u moet uw kleren weer meenemen en uw geweer en gewoon weer het veld ingaan bij mij. Ik zeg, mijnheer met zo’n idioot als Gijs ga ik het veld niet meer in, ik wens u een fijne dag en ajuu.”
Landhuis Oud Groevenbeek bij Putten – Foto: ©Gerrit Rekers
Weer terug
Aalt had redelijk snel een ander baantje elders gevonden en zo kwam hij bij Mees van den Brink in Putten terecht. En iedere keer kwam Van Schermbeek eventjes langs om te vragen bij Mees of hij z’n werk goed deed en het naar zijn zin had. Want hij wou Aalt met geweld weer terug hebben, en op een gegeven moment kwam Ab van de Brink eens met Zwart praten. Die zei: “Joh, ga toch weer eens met van Schermbeek praten”, en uiteindelijk heeft hij dat toen maar gedaan.
Toenmalig jachtopzichter Gijs van den Brink verdiende 25 gulden in de week, en Aalt Zwart beurde wekelijks 135 gulden bij Mees van den Brink. En… hij was niet van plan om terug te gaan met zijn loon. Hij zei tegen mijnheer Van Schermbeek: “Dat geld wat ik bij Mees verdien, daar kom ik voor terug en anders gaat het hele feest niet door.” Na wat heen en weer gepraat, zei Van Schermbeek uiteindelijk tegen Aalt: “Je bent aangenomen”, en hij kon aan de gang. Zijn toenmalige vriendin, wat later zijn vrouw is geworden, had het liever niet, maar het was zijn lust en zijn leven, dus werd Zwart weer jachtopzichter.
Lees ook: Aalt Zwart jachtopzichter in hart en nieren – Deel 2
