Leffert Oldenkamp
Aandacht voor het afsterven van inheemse boomsoort de gewone es
Er is veel aandacht voor het over geheel Nederland afsterven van één van onze veel voorkomende inheemse boomsoorten: de gewone es (Fraxinus excelsior). Acht jaar geleden kwamen uit Duitsland al alarmerende berichten bij ons binnen. In Groningen waren toen al essen aangetast. De oorzaak is een schimmel (Hymenoscyphus fraxineus), die in het Nederlands de mooie naam ‘vals essen vlieskelkje’ draagt. Die schimmel komt uit Azië. Er zijn minstens 10 miljoen essenbomen in Nederland.
Gezonde exemplaren
Essenhout is duurzaam en veerkrachtig. Het is uitermate geschikt voor bijvoorbeeld bijlstelen en slaghout bij diverse sporten. De ziekte wordt vooral op jongere bomen aangetroffen. Het is bij dergelijke aantastingen zaak om nog gezonde exemplaren op te sporen. Daarmee kunnen dan nakomelingen worden verkregen, die wellicht resistent tegen de schimmel zijn. Door sanitaire maatregelen (weghalen infectiebronnen, zoals afstervende takken) kan de verspreiding van de ziekte worden ingeperkt en is de kans groter dat minder zwaar of niet aangetaste bomen overleven.
Twee oude essen bij de Wolfswaard, met jonge essen ernaast – Foto: ©Leffert Oldenkamp
Stamkanker
Massale aantastingen van essen, door aanvankelijk onbekende ziekten zijn vaker geconstateerd. Zo bracht rond 1980 een stamkanker veel schade toe. In de buurt van Wageningen staan nabij De Wolfswaard aan de Rijn enkele prachtige oude essen, die weliswaar nog restanten van de stamkanker vertonen, maar het ‘vals essen vlieskelkje’ heeft tot nu geen vat gekregen op de oude bomen. Waarschijnlijk zijn deze oudere bomen overgebleven uit een bestand van exemplaren waarvan de rest zwaarder was aangetast door de stamkanker.
Extra weerstand…
Veelbelovend is dat nu aanwezige jongere bomen in de naaste omgeving nog geen schimmelinfectie vertonen. Alsof er weerstand tegen meerdere aantastingen valt op te bouwen. Het kan ook zijn dat hier zeer gunstige omstandigheden voor de groei van de es zijn en dat daardoor extra weerstand tegen aantastingen bestaat. Elders in de Vallei heeft de schimmel wel toegeslagen op de gewone essen.
Tekst en foto: ©Leffert Oldenkamp, bosbouwkundige
