Zwerven met Ton Heekelaar
Een zwerftocht vol herinneringen
In deze vierdelige serie neemt Ton Heekelaar u mee – in woord en beeld – op zijn zwerftocht door een deel van het Nationaal Park De Veluwezoom.
***
Onderzoek-begrazing-project
We lopen nog steeds rechtdoor en houden bosvak “Zwartebergen” aan onze linkerzijde. Dat is een bosvak van ongeveer 180 hectare, waar in 1982 de proef door Dr. Harm van de Veen ecoloog/bioloog, op verzoek van Natuurmonumenten, is opgestart met tien stuks Schotse-Hoogland runderen.
Volledigheidshalve: Harm van de Veen was in beginsel voornemens om de proef op te starten met Europese Wisenten uit Polen. Dat voorstel heeft Natuurmonumenten afgeblazen, opdat het gebied dan uit veiligheids aspecten voor het publiek totaal gesloten zou worden verklaard.
Dit was voor Natuurmonumenten een brug te ver en vandaar – als compromis – is gekozen voor een onderzoek-begrazing-project met zachtaardige Schotse Hooglanders. Thans heeft ieder zichzelf respecterende natuurbeschermingsorganisatie deze dieren als begrazing-instrument.
Ontmoeting tussen een Schotse Hooglander en edelhert – Foto: ©Ton Heekelaar
Geriefhout
Aan onze linkerzijde passeren wij het bosvak “Eikenkamp” met een gelijknamig inlands eikenbestand en een duidelijk zichtbare grenswal rondom. Nadien is men overgegaan het geriefbosje om te vormen tot een eiken-productiebos middels de rechte stammen op zogenaamde “spaartelgen” te zetten. Door de tand des tijd heeft erosie thans deze wal teruggebracht tot een gering greppeltje. Men hoeft geen verstand van bosbouw te hebben, gerelateerd aan de dikte en lengte van het eikenbestand, dat dit project is mislukt. Maar wat wil je ook op deze marginale grondsoort. Hier ontbreekt immers een goede humuslaag opdat het grootse deel van de Imbosch 100-jaar geleden nog uit heide bestond.
Volledigheidshalve: Geriefhout heeft het oogmerk dat om de 10 a 12 jaar jaar de eikenstaken werden afgezet (lees: gekapt) voor gereedschap zoals: schop, riek, hamer/beitel en/of harkstelen. Alvorens werd de bast/schors (lees: ”eek”) er afgeklopt voor de leerlooierij industrie. De overige dunne stokken en twijgen werden gebundeld en voorbestemd om de bakkersovens in o.a. Arnhem mee te stoken.
Een slimmerik onder u zal vragen: “Is het zomer- dan wel wintereik?” Dat kun je heel gemakkelijk zien aan een korte dan wel lange bladsteel!
Zomer-eik: Eikels lang gesteeld en blad kort gesteeld
Winter-eik: Precies andersom, dus eikels kort gesteeld en blad langs een lange steel
Volledigheidshalve: Op de zandgrond van de Imbosch is voornamelijk zomereik geplant. Persoonlijk kan ik melden dat de dikke eiken op “De Braak” nabij grens “Groenendaal” oude/dikke wintereiken staan.
Uiteindelijk komen we bij een T-kruising en gaan rechtsaf de “Oude Velperweg” in Zuidelijke richting op. Dit is ongeveer het keerpunt van onze wandeling en gaan van hier weer op de terug weg!
Na ongeveer tweehonderd meter gaan we weer rechtsaf de “Terletseweg” op. Kort nadien zien wij een hoge zendmast van het zogenaamde landelijke C 2000-mobilofoon systeem voor politie, marechaussee brandweer en GGD. Dat betekent dat de mobilofoon systemen -uniform- aan elkaar zijn gekoppeld.
Teerose III
Dipl. Ing. Wolfgang Fricke (Haupt-Fliegeringenieur auf Kriegsdauer) maakte in een schematische tekening de werking van de Y-peilmethode duidelijk – Archief Gelderland.
Op deze hoog gelegen locatie heeft tijdens de 2e-Wereldoorlog één van de drie radio/radar peilstation van de Duitse luchtmacht gestaan, genaamd: Teerose.3. Deze stonden rechtstreeks in verbinding met de grote basisbunker die nog heden ten dage te zien is nabij de ingang van de HV te Schaarsbergen. Het oogmerk was om tijdig vijandelijke vliegtuigen te spotten (lees: bommenwerpers uit Engeland).
Direct gaven de Duitsers met spoed opdracht om snelle gevechtsvliegtuigen van het type Messerchmitt daar op af te sturen met het oogmerk de Engelse Lancaster bommenwerpers uit te schakelen die op weg waren om de Duitse oorlogsindustrie in het Ruhrgebied- en de grote Duitse steden plat te bombarderen.
Volledigheidshalve: De logge Engelse bommenwerpers werden uiteraard ook begeleid door snelle gevechtsvliegtuigen zoals de Spitfire en Hawker-Hurricane. Het spreekt vanzelf dat vanwege de luchtgevechten, drama’s voor vele piloten en bemanningsleden het gevolg zijn geweest.
Noodlanding Lancaster
Als saillant detail is uit overlevering bekend dat een Engelse Lancaster bommenwerper in de nacht van 14 op 15 juni-1943 op weg was om Oberhausen te bombarderen boven Terlet werd aangeschoten. Het vliegtuig verloor daardoor snel hoogte.
Noodlanding desastreus
Via de stafkaart van zijn vliegroute wist de piloot dat onder hem een groot heideveld (Terletseheide) zich bevond. Wegens de geringe hoogte om het vliegtuig te verlaten middels de parachute, was volgens de piloot geen optie. Dus hij besloot tot een noodlanding. De noodlanding liep desastreus af. Door de geringe hoogte kon de piloot het vliegtuig niet meer over de beukenlaan van de Eerbeekseweg sturen met gevolg dat het vliegtuig te pletter sloeg op de beuken-laan-bomen.
Op dit moment is nog steeds zichtbaar, dat de verongelukte bommenwerper een stuk uit de beukenlaan heeft weggemaaid – Foto: ©Ton Heekelaar.
Staartschutter overleeft
Daarbij verloren zeven jonge bemanningsleden het leven. Edoch, de staart schutter heeft wel de sprong gewaagt en……het als enigste bemanningslid overleeft. Vandaar dit gedetailleerde relaas. Thans bij het monument aan de Eerbeekseweg is nog steeds zichtbaar dat de verongelukte bommenwerper een stuk uit de beukenlaan heeft weg-gemaaid.
Monument verongelukte Lancaster juni-1943 – Foto: ©Ton Heekelaar
