Genieten van de prachtige Kapel op Staverden…
Op zaterdag 29 mei 2021 kwamen wij ‘s avonds langs de prachtige de Kapel op Staverden. Het prachtige kerkje heeft iets waardoor wij er altijd even moeten rondstruinen. En op deze avond was er prachtig strijklicht.
Historie
De Hervormde kapel Staverden is in 1875 gebouwd als vervanging van een houten voorganger uit 1866.
Destijds realiseerde Jan Rudolf Kemper voor de inwoners van Staverden, Leuvenum en Speuld een kerkzaal. Dit kapelletje is tot tweemaal toe verbouwd, maar heeft nog altijd de sobere nostalgische uitstraling van een eenvoudige, neogotische zaalkerk. De bakstenen gevels lopen door tot het zadeldak met leidekking.
Een mooi overzicht, met links het Tolhuis, in het midden zie je nog iets van het Kasteel Staverden en rechts de Kapel – Foto: ©Louis Fraanje
Kerkinrichting
Direct achter de kerk ligt de uitgebouwde consistoriekamer met, op zolder, een orgel. Deze uitbouw dateert uit 1931 toen landgoedeigenaar de heer F.B. s’ Jacob de architecten J.A. Brinkman en L.S. van der Vlucht opdracht hiervoor gaf tegen een honorarium van ƒ 688,84. Deze architecten ontwierpen ook de Van Nelle-fabriek in Rotterdam.
Naast de uitbouw heeft het architectenduo ook de kerkinrichting een impuls gegeven. Zij werkten in dit stadium samen met de Ermelose aannemer Andreae. De meest recente verbouwing aan de kapel vond plaats in 1991 waarbij extra ruimte is gecreëerd voor sanitaire voorzieningen.
Het Tolhuis op Staverden – Foto: ©Louis Fraanje
Het Tolhuis
Tegenover de kapel van Staverden staat het voormalig tolhuis uit 1859. In dat jaar werd een grindweg van Harderwijk via Leuvenum en Staverden naar Elspeet aangelegd. Voor het onderhoud van de weg hief de gemeente tol. Vrijgesteld van tolbetaling waren leden van het Koninklijk huis, de dominee, dokter, vroedvrouw en veearts. (Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed)
Vooraanzicht van de Kapel – Foto: ©Louis Fraanje
Torentje met Witte Pauw windwijzer – Foto: ©Louis Fraanje
De prachtige Bijbeltekst boven de hoofdingang – Foto: ©Louis Fraanje
Witte pauwen en Staverden
Graaf Reinald I van Gelre (1271-1320) bezat een hof in Staverden, een pachtboerderij met ingebouwde herenkamer, waar de graaf kon vertoeven. In 1291 kreeg graaf Reinald de toestemming van de Duitse keizer om het Hof Staverden tot stad te verheffen. Daarmee verkreeg Staverden verschillende privileges. Een kasteel werd gebouwd en een kapel gesticht. Tot een echte stad is Staverden echter nooit uitgegroeid. Graaf Reinald bleek ook al witte pauwen op zijn hof te Staverden te houden.
De paarden van boer Jan Overeem met op de achtergrond de Duiventoren – Foto: ©Louis Fraanje
Veren op de helm
De veren van die witte pauwen werden sinds de tweede helft van de 14-de eeuw door de Gelderse graven als helmteken gebruikt. Van verre was dus al zichtbaar dat de graaf van Gelre in aantocht was. Voor deze helmtekens waren natuurlijk regelmatig nieuwe veren nodig. De graaf legde daartoe de leenmannen van Staverden de verplichting op, om jaarlijks witte pauwenveren aan hun landheer te leveren.
Wapen van Ermelo
Ook nadat de hertog in 1543 zich aan het Bourgondische gezag moest onderwerpen, bleef de verplichting om witte pauwenveren te leveren bestaan. Pas met de opheffing van de heerlijke rechten in 1795 werd dit gebruik afgeschaft. Nu nog prijkt er een witte pauw op het wapen van gemeente Ermelo, waar de stad Staverden onder valt. Bij bijzondere gelegenheden biedt het gemeentebestuur van Ermelo nog wel eens symbolisch de witte pauwenveren aan de Commissaris van de Koning in Gelderland aan. (Bron: Archief Ermelo)
