Tweede Kerstdag
Terugblik
Zo af en toe kijken wij samen met u terug naar de beginjaren van de Jac. Gazenbeekstichting. De bedoeling van de redactie is, om artikelen uit die beginperiode te publiceren op ons weblog, al dan niet voorzien van oude en/of nieuwe foto’s. Dit verhaal gaat over de op 10 juli 2017 overleden jachtopzichter Jan Venema , die in 1998 met de VUT ging en afscheid nam van het Nationale Park De Hoge Veluwe. En ook ter herinnering aan het feit, dat Jan Venema op Tweede Kerstdag 1968 was begonnen als jachtopzichter op de Hoge Veluwe.
Het betreffende verhaal is geschreven door Charles Hasselman en eerder gepubliceerd in: IJmuider Courant – 31 oktober 1998
***
Jan Venema in de beginperiode op de Hoge Veluwe – Foto: ©Jan den Besten
Niet meer op jacht in het holst van de nacht…
Aan iedere stap die Jan Venema de afgelopen 36 jaar in het Nationale Park De Hoge Veluwe heeft gezet kleeft een herinnering. Zijn geweren moet hij deze week inleveren, Venema gaat in de VUT.
“Vroeger kon je met een eend of een konijn aan je koppel door het dorp lopen, nu wordt je meteen voor vuile moordenaar uitgemaakt,” Venema kijkt terug op een carrière in het groen.
Het begin
De avond van Tweede Kerstdag 1968 begon het licht te sneeuwen. Het was de opmaat voor een strenge winter, waarin Reinier Paping de Elfstedentocht won.
Het was tevens de winter dat Jan Venema begon als jachtopzichter van het Nationale Park De Hoge Veluwe. In maart, toen de dooi intrad, zag hij pas dat zijn 5600 hectare metende werkgebied groen was.
Wisselende jaargetijden
Inmiddels is Venema meer dan vertrouwd met de wisselende jaargetijden. De kleurenwaaier van de herfst trekt traditiegetrouw veel bezoek naar de Veluwe. Zeker in de herfstvakantie is het druk. Venema laveert zijn dienstcombi ontspannen tussen de fietsers. We zijn op weg naar de savanne-achtige stuifzandgronden bij het standbeeld van de Zuid-Afrikaanse generaal Christiaan de Wet.
Er ontgaat jachtopzichter Jan Venema niets – Foto: ©Louis Fraanje
Stropers
Natte takken zwiepen met een klap tegen de voorruit. Buntgras schraapt over de bodemplaat. Spelend met stuur, gas en rem omzeilt de 57 jarige jachtopzichter onverstoorbaar de vele verraderlijke kuilen en bulten in het bospad. Iedere keer als zijn bergschoen het rempedaal beroert, licht bij een schakelaartje op het dashboard een rood lampje op. Het heeft te maken met de uitschakelbare remlichten. Een aanpassing om ‘s nachts stropers ongezien te naderen.
“Die kerels zijn verrekte slim. Je moet ze op heterdaad betrappen. Want als wij opdraven, is het geweer als sneeuw voor de zon verdwenen. Dat smijten ze weg of het verdwijnt ergens in een buis in de grond.”
In het Generaal De Wet-bos gaat de auto aan de kant. Met de zon op zijn gezicht geniet Venema van het Afrikaans aandoende panorama. Een zacht glooiende vlakte, waarin grote solitaire dennen met volle statige kronen staan. Een landschap geschilderd met de motorzaag.
Op zoek naar het wild in het Generaal de Wet-bos – Foto: ©Brand Overeem
Wild speuren
De noordenwind heeft de lucht schoon geblazen. Een helder-blauwe lucht met strakke stapelwolken. “Alsof er een gordijn is opengeschoven,” zegt Venema. De geestelijk reinigende werking van een verblijf in het groen is voor Venema een vanzelfsprekendheid. “Als ik problemen heb, praat ik daar met mijn vrouw over. Maar ik zal ook altijd het veld opzoeken. In de natuur vind ik antwoord op 95 procent van de vragen.”
Hij loopt soppend over woekerend tankmos naar een slurf rul zand tussen twee percelen bos. Het is één van die plekjes waar wild graag komt. Hij knielt bij het spoor van een ree in het maagdelijke zand. “Ik zie het wild lang niet altijd, maar ik speur het. Dat is mijn vak: het speuren naar wild. Het schot is het sluitstuk. Daar gaat heel veel aan vooraf.” Het stilleven van de reehoefjes in het zand raakt een snaar bij Venema. “Dit is zo puur, daar zal ik nooit doorheen stampen met mijn grote Meindl-schoenen. Dat heeft te maken met verwondering.”
Jachtopzichter en wildkenner Jan Venema – Foto: ©Louis Fraanje
Verwondering
De verwondering over de schoonheid van zijn werkgebied is al die jaren alleen maar gegroeid. “Mensen zeggen weleens: Jan, hoe kun je nu verwondering hebben als je een beest doodschiet? Die mensen begrijpen er geen moer van.”
In deze zandkom heeft hij vosjes zien ravotten. Hier heeft Venema bij lichte maan op varkens gejaagd. “Die beelden zal ik altijd blijven koesteren. De nacht heeft voor mij een enorme uitstraling. Ik ben graag ‘s nachts in het veld. Het idee dat je actief bent als iedereen op één oor ligt, spreekt mij aan. Je bent met avontuur bezig.”
De nachtelijke aanzit op het varken leidt niet altijd tot resultaat. “Soms zit je drie nachten zonder een schot te lossen. Soms soes je even weg. Maar uiteindelijk komt ie wel opdagen.”
Verandering
De jacht op de Hoge Veluwe is de afgelopen decennia eigenlijk nauwelijks veranderd. Afschotplannen om de wildpopulatie gezond te houden, bestonden al toen Venema er kwam werken.
Wat wel is veranderd, is de wijze waarop tegen de jacht wordt aangekeken. “Vroeger kon je met een eend of een konijn aan je koppel door het dorp lopen. In een landelijke gemeenschap hoorde de jacht er gewoon bij. Nu kun je dat beter uit je hoofd laten. Je wordt meteen voor vuile moordenaar uitgemaakt.”
Veel onzin
Hij ergert zich groen en geel aan de berichtgeving over de jacht. “Er wordt zoveel onzin geschreven. Ik ben een beetje achterdochtig geworden als ik over mijn vak vertel. Dat vind ik moeilijk. Want ik doe niets waar ik me voor hoef te schamen.” De anti-jachthouding komt volgens Venema voort uit vervreemding van de natuur. Hij vreest dat de stedeling door zaken als computer en internet steeds verder afdwaalt.
“Werken straks onze zintuigen nog wel? Kunnen we straks de seizoenen nog wel proeven? Staan we nog wel open voor het piepen van een veldmuisje? Wie weet straks nog waar de melk vandaan komt? Of verwordt de koe in de beleving van mensen tot een beest dat waterskiet of bommetjes maakt in het zwembad. Die vervreemding beangstigt mij.”
Jachtopzichter Jan Venema op een heuvel in het stuifzand – Foto: ©Brand Overeem
Diep geraakt
Ronduit bizar noemt hij het beeld dat wordt geschapen rond de burlende edelherten. In een weekblad werd het georganiseerd luisteren naar het burlen van de herten op de Hoge Veluwe onlangs vergeleken met een ‘peepshow’. Het burlgeluid riep de associatie op van een schor schaap dat wordt gekeeld. “Hoe haal je het in je hoofd om zoiets moois als een burlend hert, zo belachelijk te maken. Dat raakt mij diep. Want het is namelijk niet zo. Wees blij dat er nog mensen zijn die willen genieten van zo’n fraai oergeluid dat heel diep van binnen uit het dier komt.”
Tekst: ©Charles Hasselman Ook gepubliceerd in: IJmuider Courant 31-10-1998
