Er worden weer pestvogels gezien

De laatste grote invasie van pestvogels in Barneveld is alweer tien jaar geleden

Er zijn van die vogels die zo af en toe eens worden gezien: pestvogels. Ineens komen ze uit hun broedgebieden in Noord-Europa en Siberië naar onze streken. Er is dan daar een slechte opbrengst geweest van lijsterbessen, hun hoofdvoedsel. Het kan ook zijn dat er door een voedselrijk jaar een bevolkingsexplosie onder de pestvogels is geweest.

bk49natpestvogel1

De pestvogel is een zeldzame verschijning. De foto is ruim 10 jaar geleden gemaakt, op 24 januari 2006, in een van de struiken langs de Churchilllaan in Barneveld. Er zaten daar toen 16 pestvogels in een ligusterstruik vol zwarte bessen. Dat was tijdens de laatste grote invasie van pestvogels in ons land – Foto: Gerrit de Graaff

Invasie

De invasie van pestvogels is een verschijnsel dat eeuwen lang bekend is. Al in 1679-1680 werd een pestvogel-winter
gemeld. Omdat de pestvogels onregelmatig verschenen, zagen de mensen deze vogels als een voorbode van de gevreesde ziekte: de pest, vandaar de naam: pestvogel. Een zeer grote invasie van pestvogels vond plaats in het najaar
van 1965. Wij woonden toen al aan de Vliegersvelderlaan in Barneveld. In mijn dagboek van 1965 staat op 19 oktober het
volgende vermeld: ‘In de achtertuin zagen we twee pestvogels. Op 10 meter afstand konden we de zeldzame vogels
goed bekijken’. In dat jaar werkte ik bij drukkerij Callenbach in Nijkerk. Op 11 november 1965 staat: ‘In de struiken bij de
parkeerplaats van Drukkerij Callenbach telden we zes pestvogels. We hoorden heel duidelijk de zachte lokroep…’. Dat
was in 1965, ruim vijftig jaar geleden.

bk49natpestvogel2

Pestvogels eten graag de bessen van de liguster. De bessen zitten niet aan de geknipte heggen, maar aan doorgeschoten exemplaren – Foto: Gerrit de Graaff

Tien jaar geleden

Na jaren van afwezigheid werden in 2006 in Barneveld weer pestvogels gezien. Strenge vorst en veel sneeuw in Oost-Europa hebben deze vogels kennelijk naar onze streken gedreven. Zoiets gebeurt soms maar eenmaal in de tien jaar. In het hele land werden in 2006 pestvogels gemeld. Er is sprake van een invasie. De Barneveldse vogelkenner mevrouw Cor van den Berg maakte mij attent op zestien pestvogels in de bomen langs de Churchilllaan in Barneveld. Vanuit de hoge bomen doken ze geregeld naar beneden in een ligusterstruik, vol zwarte bessen. Dit is voorlopig hun voedsel. Als de struik leeg is gaan ze op zoek naar een andere struik met bessen. Het mogen ook bessen zijn van Gelderse roos, meidoorn en hulst. Pestvogels zijn erg sociaal en roepen elkaar toe met een zachte lokroep: ‘sriek’. De opgegeten
vruchtjes worden na een paar uur alweer uitgepoept. Pestvogels eten de hele dag. Na een half uur rust hebben ze weer
trek. Pestvogels zijn zo groot als een spreeuw en hebben een opvallende kuif. Ze zijn bruingrijs van kleur met een zwarte
keelvlek. Op de vleugels zitten witte, gele en rode vlekken en de donkere staart heeft een gele zoom. Prachtig. De mooie
kleurtjes op de vleugels zie je pas goed met een verrekijker.

bk49natpestvogel3

Struiken vol bessen van de Gelderse roos staan in de wilde plantentuin bij het Natuurcentrum ‘Veluwe’ bij de Ginkelse heide – Foto: Gerrit de Graaff

Gelderse roos

In deze tijd van het jaar zijn huizen, winkels en restaurants getooid in kerstsfeer, versierd met groene takken van sparren en hulst, als het kan met bessen, maar vaak hebben de vogels de meeste bessen al opgegeten als de Kerstdagen in zicht komen. Nu is dat tegenwoordig geen punt meer, want hulsttakjes met bessen worden nagemaakt en zijn nauwelijks van echt te onderscheiden. Niettemin zijn er in deze tijd van het jaar kale struiken te vinden met hangende trossen met rode bessen: de Gelderse roos. Deze naam is een beetje verwarrend: de echte ‘Gelderse roos’ is een mispel, waarvan de bloemen in het wapen van het hertogdom Gelre staan. De Gelderse roos groeit graag in houtwallen in grote delen van Nederland, maar wordt ook veel aangeplant in tuinen en parken, bijvoorbeeld langs sportvelden, polderwegen en op recreatieterreinen. De vruchtjes zijn vuurrood, zien er sappig uit en hangen nu overal aan de struiken. Ze zijn zuur en zo bitter als gal. Ik heb een keer een paar bessen geproefd en weer uitgespuwd, bà. Daarom lusten de meeste vogels ze
niet. Merels en lijsters eten de bessen wel als ze bevroren zijn geweest en dat is nu.

bk49natpestvogel4

De bessen van de Gelderse roos zijn bitter en zuur. Een lekkernij voor pestvogels en als ze bevroren zijn eten de merels de vruchtjes wel – Foto: Gerrit de Graaff

Pestvogel wel

Toch is er een vogelsoort die graag de bessen van de Gelderse roos eet: de pestvogel. In de wilde plantentuin bij het Natuurcentrum ‘Veluwe’, Groot Ginkelseweg 2a in Ede staan een paar reusachtige Gelderse rozen vol bessen. Vorige week hebben we daar koffie gedronken en in de tuin gekeken. Geen pestvogels, maar dat kan maar zo. Kennelijk zijn ze nog bezig met Ligusterbessen. Let in de komende tijd maar eens op de pestvogels.

Ook gepubliceerd in: Barneveldse Krant 10-12-2016 – Aflevering 539

____________________________________________________________________________________________________

Bekijk ook eens het schitterende filmpje van Kees Vanger:

 

 

Permanente koppeling naar dit artikel: https://www.de-veluwenaar.nl/2016/12/12/er-worden-weer-pestvogels-gezien/