De jeneverbessen van Maanschoten

Vrijwilligers van Staatsbosbeheer hebben natuurgebied bij Kootwijk opgeknapt

Het natuurgebied Maanschoten is één van mooiste de onderdelen van de boswachterij Kootwijk. Het ligt ter hoogte van Oud-Millingen , tussen de oude rijksweg van Voorthuizen naar Apeldoorn en de Snelweg A1. Door het bosgebied loopt een zandweg, eerst door het natuurgebied Vossen met veel loofhout en dan door Maanschoten met oude vrijstaande grove dennen, oude hakhoutstoven, grote groeiplaatsen van kraaiheide en oude jeneverbessen. Op oude kaarten is het een open heideterrein met eikenhakhoutstoven, vrijstaande dennen en groepjes jeneverbessen.
Ergens in het midden van Maanschoten, onzichtbaar vanaf de zandweg, ligt een klein heideveld met fraaie groeiplaatsen van kraaiheide en oude jeneverbessen. De laatste jaren wordt dit heideveld overwoekerd door duizenden zaailingen van de omringende grove dennen.

bk42natmaanschoten1

Het heideveld in het natuurgebied Maanschoten in de boswachterij Kootwijk dreigt dicht te groeien met opslag van grove dennen. Als je niets doet wordt het vanzelf een dicht dennenbos. Het verwijderen van de vele dennetjes is handwerk. Dit is ongeveer een derde gedeelte van het hele heideveld

Opnieuw aan de slag

bk42natmaanschoten2

De duizenden dennetjes worden verwijderd

Lang geleden, op 14 oktober 2006, heeft de vrijwilligersgroep van de boswachterij Kootwijk ook al eens de opslag van dennetjes op het heideveld weggehaald en de jeneverbessen vrijgezet. Nu, acht jaar later, staat het hele gebied weer vol dennetjes en kunnen de vrijwilligers opnieuw aan de slag. Zo werd deze prachtige plek in het bosgebied Maanschoten veertien dagen geleden, op zaterdag 4 oktober 2014, flink onder handen genomen door ongeveer vijftig vrijwilligers. Het vrijstellen van jeneverbessen en kraaiheide is handwerk. Machines zouden het kwetsbare natuurgebied beschadigen.

Vele handen maken licht werk

Met beugelzagen en takkenscharen worden de dennetjes afgezaagd of afgeknipt en weggesleept. Vele handen maken licht werk en over een jaar of acht staat alles weer vol met dennetjes. Vrijwilliger Paul Derksen heeft de honderden grote en kleine jeneverbessen in de boswachterij Kootwijk op papier gezet. Een geweldige klus en iedere keer komen er weer nieuwe jonkies bij. In Maanschoten wat minder, maar des te meer in het nabijgelegen Millingerzand.

bk42natmaanschoten3

De vrijwilligersgroep van Staatsbosbeheer heeft pauze: zaterdag 4 oktober 2014

Weer of geen weer

De vrijwilligersgroep van Staatsbosbeheer is door de jaren heen een begrip geworden. Een jaar of twaalf geleden was een handje vol vrijwilligers actief. De laatste jaren bestaat de groep uit ongeveer zestig enthousiaste mannen en vrouwen, die één zaterdagochtend in de wintermaanden aan de slag gaan in de boswachterij Kootwijk. Weer of geen weer: de vrijwilligers komen steeds weer opdagen. Wie zich een keer heeft aangemeld, is steeds weer van de partij. Met zoveel ‘mankracht’ kunnen ook wat grotere klussen in de boswachterij Kootwijk worden aangepakt.

Vrijwilligers worden vakmensen

Vorige week woensdag ben ik met boswachter Harry Hees naar het heideveld op Maanschoten geweest. Hij is verrast van het vele werk dat hier door de vrijwilligersgroep is verzet. Harry: ‘Wat mooi dat de dode stammen van de jeneverbessen, met de mooie korstmossen erop, onaangeroerd zijn gebleven. Je kunt wel zien dat de vrijwilligers door de jaren heen vakmensen zijn geworden. Het heideveld met de fraaie jeneverbessen kan er weer jaren tegen.”

bk42natmaanschoten4

Dezelfde plek als op de foto boven: heideveld met een mooie groep jeneverbessen

Mooi open bosgebied

We lopen terug door het omringende bos van Maanschoten. ‘Van ouds stonden hier verspreid staande grove dennen. Later heeft Staatsbosbeheer er dennen tussen geplant voor het bevorderen van de houtproductie. Maar het fraaie bosgebied groeide dicht. De jeneverbessen en de mooie plakkaten kraaiheide werden overwoekerd door dennenopslag. Een jaar of vijf geleden heeft Staatsbosbeheer hier veel dennen gekapt, alleen de oude verspreid staande grove dennen zijn blijven staan. Maanschoten is nu een mooi open bosgebied geworden met prachtige groeiplaatsen van kraaiheide’, aldus boswachter Hees.
De grote plakkaten kraaiheide op de zure grond van Maanschoten behoren tot de mooiste groeiplaatsen van ons land. Tussen de blaadjes glinsteren in de zomer zwarte bessen, tenminste als het een vrouwelijke plant is, want kraaiheide is tweehuizig. De bessen zijn eetbaar, maar ze zijn bitter en bestemd voor de dieren en de vogels in het bos.

Foto’s: Gerrit de Graaff

Ook gepubliceerd in de Barneveldse Krant – 18 -10-2014

Permanente koppeling naar dit artikel: https://www.de-veluwenaar.nl/2014/10/23/de-jeneverbessen-van-maanschoten/