In april 2007 schreven wij in ons blad de Veluwenaar, dat Staatsbosbeheer overwoog om in het gebied rond Radio Kootwijk wisenten uit te zetten. De wisent is de Europese bizon. In het beroemde oerbos Biolowieza, in Oost-Polen, lopen enkele honderden van deze dieren in het wild.
Deze zwaargewicht weegt toch al gauw zo’n duizend kilo, of meer! – Foto: ©Louis Fraanje
Inmiddels zijn we zeven jaar verder en… het gonst weer in de gelederen bij Staatsbosbeheer. Maar niet alleen daar; er is nu een groep initiatiefnemers, waarbij ook de gemeenten Barneveld en Apeldoorn betrokken zijn. Die groep werkt een plan uit voor de introductie van een kudde wisenten op de Veluwe.
Een kudde wisenten aan het grazen – Foto: ©Louis Fraanje
De wisenten zullen in eerste instantie op een terrein tussen Kootwijk en Harskamp uitgezet gaan worden.
Het gaat om een proef van ongeveer zes jaar, met zes tot acht wisenten, waarbij de kudde nauwgezet in de gaten wordt gehouden. Als het goed gaat zal de kudde waarschijnlijk uitgebreid en het leefgebied vergroot worden.
Het beoogde natuurterrein voor de wisenten, dat in totaal zo’n vierhonderd hectare groot is, ligt in het grensgebied van de gemeenten Barneveld en Apeldoorn. Het grootste deel van dit gebied ligt in de niet-toegankelijke veiligheidszone van het militair oefenterrein bij Harskamp en is niet openbaar toegankelijk. Op die manier zorgt Staatsbosbeheer ervoor dat de dieren veel met rust gelaten worden.
Na uiterlijk 6 jaar wordt geëvalueerd of verbreding mogelijk is. Het uiteindelijke idee is dat de wisenten op een groot deel van de zuidelijke Veluwe hun leefgebied hebben.
Het idee om wisenten te introduceren in dit natuurgebied leeft al jaren, maar is tot nu toe niet van de grond gekomen. Volgens Staatsbosbeheer wordt er nu van verschillende kanten positief gedacht over dit plan, dus wil men het een nieuwe kans geven. Introductie van de dieren sluit ook aan op het streven om de Veluwe nog aantrekkelijker voor toeristen te maken. Momenteel kijkt de initiatiefgroep of er bij de verschillende partijen ook voldoende financiële steun is voor het plan. Niet dat het beheer van de dieren zoveel kost, maar men wil graag een breedgedragen plan. Om dat voor elkaar te krijgen, is het de bedoeling om alle afspraken vast te leggen in een convenant.
Wisentstier verliest zijn wintervacht – Foto: ©Louis Fraanje
Om bezoekers toch de grote grazers te laten ervaren zijn er plannen voor excursies onder begeleiding. Die excursies kunnen natuurlijk pas als de dieren volkomen gewend zijn, De initiatiefgroep verwacht eind volgende maand meer zekerheid over de komst van de wisenten. De burgemeester van Barneveld, Asje van Dijk, is voorzitter van de initiatiefgroep voor de komst van de wisenten.
Als er een wisentkudde naar de Veluwe komt is dat de tweede ‘wilde’ kudde van deze dieren in Nederland. De eerste kudde graast al sinds 2007 in het Noord-Hollands duingebied, rond het Kraansvlak in de Kennemerduinen. Daarnaast leven er her en der in Nederland wisenten in dierenparken.
Wisentkoe met haar kalf – Foto: ©Louis Fraanje
Wat is een wisent ?
De wisent is de Europese Bizon. Hij eet bessen, boomvruchten, maar ook struikheide, varens, gras, jonge boompjes en, in de winter, ook boombast. Een wisentstier wordt tot 2 ½ m. lang en maximaal 1.90m. hoog. Hoe imposant zo’n stier is, is goed te zien op het filmpje dat ik van de stier maakte. (Zie onderaan).
Een koe blijft wat kleiner. Ze leven in kuddeverband met een stier als leider. De Europese bizon is een bedreigde diersoort en wordt internationaal beschermd. Wereldwijd zijn er nog zo’n 4200 wisenten. De meeste daarvan leven in Polen en op de Kaukasus. Ooit waren wisenten inheems in Nederland. Op de bodem van de Noordzee zijn wisentbotten gevonden, die stammen uit de periode vlak na de laatste ijstijd. Zo’n 1000 jaar geleden verdween de Wisent echter uit Nederland.
De dieren zijn niet gevaarlijk voor mensen. Ze kunnen, omdat ze schuw zijn, tot een afstand van ongeveer vijftig meter benaderd worden. Als mensen dichterbij komen lopen de dieren weg. Wisenten zorgen voor open plekken in het bos, waar vervolgens onder meer insecten en reptielen van kunnen profiteren.
Een kudde wisenten met de stier als leider – Foto: ©Louis Fraanje
Tenslotte
Wij hopen nu maar dat de initiatiefnemers het beter, verstandiger en vooral zorgvuldiger zullen aanpakken, dan bij de Oostvaardersplassen het geval is. Ambitie, idealisme en dadendrang staan een goed beheer heel vaak in de weg. Beheer valt of staat bij gedegen onderzoek, zorgvuldig handelen, toetsing en respect voor álle levensvormen.
De wisentstier als leider – Foto: ©Louis Fraanje
Maria Quest schreef vorig jaar november in NRC het volgende:
“Natuursucces wordt immers niet alleen bepaald door geografische en biologische omstandigheden, maar ook door de maatschappelijke context. Nederland is dichtbevolkt: er dient rekening te worden gehouden met waterbeheer, infrastructuur en veiligheid. Het wegennet is dusdanig dat grote aantallen onderdoorgangen, ecoducten etc. niet toereikend zullen zijn. ‘Topnatuur’ wordt ‘maakbaar’ genoemd en ‘robuust’. Staatsbosbeheer strooit met termen als ‘natuurgerichte recreatie’ en ‘kijk- en zwerfnatuur’. Toerisme is blijkbaar erg belangrijk, maar gaat niet altijd samen met natuur. Het moerasgedeelte van de Oostvaardersplassen blijkt bij nader inzien helemaal niet zo ‘top’, er moet namelijk een eenmalige ‘reset’ plaatsvinden via een ‘kunstmatige catastrofe’. Zeker, er komt van alles terug, maar ik bespeur geen zorg over wat teloor gaat”.
De wisent is een mooi dier dat bescherming verdient en een goede rol kan hebben in natuurgebieden.
Maar… er moet voldoende maatschappelijk en politiek draagvlak zijn voor een herintroductie, het moet niet alleen een ecologenfeestje worden.
Lees ook: Ingelijste wisentstier voor burgemeester Van Dijk
.
