Hessenkar op schilderij bij Amersfoort
Hoewel ik mijn andere artikel over Hessenwegen, voor het Land van Lochem al klaar heb, ben ik toch nog aan het speuren op het internet, of ik toch nog iets over de Hessenkarren, – wagens- en wegen en wat daar mee samenhangt kan vinden. Het is ook zo’n boeiend thema.
Zo kwam ik het hieronder afgebeelde schilderij op het spoor. Het is in het bezit van het Museum Flehite in Amersfoort. Het is voor mij de eerste keer, dat ik een kar, die lijkt op een Hessenkar, op een in Nederland gemaakt schilderij zie afgebeeld. Het lijkt er voor mij op, omdat het grote wielen heeft en de voerman niet op een bok, maar op een paard gezeten is. Heb ik dat goed en kenden jullie dit schilderij al? Mocht dat niet zo zijn, dan hoop ik jullie er een plezier mee te doen.
Gezicht op de stad Amersfoort in 1671 – Olieverfschilderij op doek, 205 x 430 cm Matthias Withoos
Gezicht op de stad Amersfoort
Het schilderij Gezicht op Amersfoort werd in 2001 verworven door het Amersfoortse Museum Flehite. Dit 205 × 430 cm grote werk behoort tot de grootste stadsgezichten van Nederland.[4] In het Westfries Museum in Hoorn bevonden zich, tot ze eind 2005 werden gestolen, twee versies van De Grashaven. Sinds 2015 heeft het museum een nieuw schilderij van hem: Zuiderzeedijk bij Schardam, het is verworven van de familie Van Foreest dat het 340 jaar in het bezit heeft gehad.[5]
Het gezin Withoos en het schilderen van Gezicht op de stad Amersfoort waren het onderwerp van de roman Ander licht van Rosita Steenbeek uit 2009. Het schilderij siert de omslag van deze roman.
Matthias Withoos (naamvarianten: Matthijs Withoos, Mathias Withoos, M. Calzetti en bijnaam Calzetta Bianca) (Amersfoort, 1627 – Hoorn, 1703) was een Nederlands kunstschilder van onder meer stillevens en stadsgezichten.
Frammersbacher Fuhrmann – Afb. ©Markt Frammersbach
Voerlieden en kleinhandelaren
Ik vond ook nog in het boek Der Spessart: Versuch einer Topographie dieser Waldgegend van Stephan Behlen uit 1823 de vermelding, dat Frammersbachers bekend waren en geroemd werden, omdat zij als voerlieden en kleinhandelaren overal in Duitsland en Holland rondreisden, waarbij zo velen van hen Amsterdam als doel van hun reis hadden.
Holländerwagen en Hessenwagen
Ook aardig was het te lezen, dat Edmund Rauch in zijn artikel ‘Die Fuhrleute von Frammersbach, einst eine weltberühmte Spessarter Gütertransportzunft’ uit 1977 in het Zeitschrift für Fränkische Landkunde und Kultturpflege’ vermeldde: “Viel verschleiszten die Fuhrleute ständig an ihren Fuhrwerken, den Holländerwagen, ….”
Grappig: wij Hessenwagen, zij Holländerwagen!
Als u onderstaande link activeert, kom je op de site van Frankenland online, zodat u het artikel van Edmund Rauch met op blz. 3 onder het midden zelf het stukje met ‘den Holländerwagen’ kunt lezen:
http://frankenland.franconica.uni-wuerzburg.de/login/data/1977_181.pdf#view=FitBV
*********************************************************************************************************************
Oude afbeeldingen
Het is al weer een tijdje geleden, dat we contact hebben gehad over de Hessenwegen e.d. Ik ben met die materie nog steeds bezig. Vooral met de Duitse kant van het gebeuren. In wezen was de Nederlandse Hessentrafiek maar een klein deel van de grote Europese handel- en transport van de Hessen, dwz. van al de Duitsers, die we hier Hessen noemden. Het blijkt, dat er in Duitsland toch nog aardig wat afbeeldingen (op schilderijen, etsen en tekeningen) zijn, waarop de Frachtfuhrkar en – wagen te zien is.
Vrachtwagen uit Slowakije gemaakt door Johann Adam Klein (1792-1975)
Duitse vrachtwagen – (Geen gegevens)
Interessante teksten
Maar er zijn ook interessante teksten, zoals ‘in het boek Weltverkehr und seine Mittel door L. Burger e.a.. en in Reisebericht eines anonymen Kaufmanns uit 1522 en in het blad Die Gartenlaube in de serie ‘Bilder von der deutschen Landstrasse’ het artikel ‘Der Fuhrmann van dazumal’ van August Topf. Vooral de laatste twee zijn heel interessant.
Zegt iemand de titel van het boekje “Jesus! Der treue Gefährte und Helfer zu Wasser und Lande van Christian Gotthilf Hofmann”, iets in verband met het vroegere Duitse goederentransport? Daar ben ik wel heel erg benieuwd naar?
De voerman met zijn Hessenkar – Maker onbekend
En een mooie afbeelding van een voerman met zijn Hessenkar uit ongeveer 1830. Deze prent is afkomstig is uit de Collectie volksprenten van het Museum ’t Oude Slot uit Veldhoven
Met de tekst:
“De Blaauw gekielde Hes, reist uit de Bovenlanden,
En stuurt zijn lang gespan bij ’t Hu en Hot en Har.
Zijn hoog beladen kar brengt velerhande waar,
Die ’t Hollandsch schip weer voert naar Noord en Zuiden stranden.”
Tekst: ©Eddy ter Braak Lees ook: Hessenwegen- en wagens blijven ons boeien!
*********************************************************************************************************************
Extra noot redactie…
“Expediteurs van de Middeleeuwen”
Het Fuhrmannswesen oftewel Hessenvoerlui vormden eeuwenlang de markt van Frammersbach en maakten het tot ver buiten de grenzen van Spessart bekend. De “expediteurs van de Middeleeuwen” reden in de vroege middeleeuwen al door de straten van Duitsland en brachten rijkdom en prestige naar hun geboorteplaats.
Gezicht op Frammersbach in Duitsland – Foto: ©Markt Frammersbach
Grote handelshuizen
De bloeitijd van het Frammersbacher Fuhrmannswesen dateert van 1501 tot 1650. Gedurende deze tijd hadden ze het monopolie op de routes Antwerpen – Leipzig en Frankfurt – Neurenberg. Ze reden ook van het Koninklijk kasteel in Oost-Pruisen naar Triëst en vervolgens Augsburg en Wenen te gaan, vooral voor de grote handelshuizen van hun tijd als de Fugger en Welser. De lading bestond uit glas, peper, zout, zijden stoffen, canvas doek, wol, naaigaren, perkament, koper ingots, zilverdraad en dergelijke.
“Landschap met dorpsherberg”. Schilderij, 32 x 44,5 cm. – Jan Brueghel de Oude, (1568-1625).
Bovenstaande afbeelding met daarop ook een soort van Hessenkar, vonden wij op internet, het is gemaakt door de Belgische kunstschilder Jan Brueghel de Oude (1568-1625). Een mooie ontdekking!
Meer informatie over de Hessenwegen: Hessenwegen Archieven – De Veluwenaar
