De eeuwenoude stronk van de beroemde Koningseik is nog steeds niet verrot
Het Speulderbos is onze mijn favoriete plek in de herfst, vanwege de fraaie herfstkleuren en de vele soorten paddenstoelen. In het Speulderbos is de natuur heel gevarieerd. Al meer dan veertig jaar volg ik de natuurontwikkeling van dit bos. Talloze publicaties heb ik er aan gewijd. De boswachters Ep Borgers en Harry Hees hebben mij jaren geleden de mooiste plekken laten zien. Ze maakten mij attent op de vele grafheuvels en de holle wegen. Het zijn de sporen van eeuwenoude activiteiten van mensen.
Op de kruising van de Dodenweg en de Oude Prinsenweg in het Speulderbos staat de ANWB-paddenstoel 21024 en rechts daarvan een kaarsrecht eikje. Het is de opvolger van de Koningseik op de tekening hieronder. De stronk van deze eeuwenoude eik is nog steeds zichtbaar.
Heel bijzonder is altijd weer de Dodenweg. Dat is de kaarsrechte zandweg van Garderen door het bos naar het Boshuis Drie. Vroeger werden de overleden mensen uit de buurtschap Drie over deze zandweg vervoerd naar de begraafplaats in Garderen, vandaar de naam ‘Dodenweg’. Langs deze weg stond vroeger de Koningseik.
Koningstafel
In de Geldersche Volks Almanak voor1864 staat een unieke tekening van de Koningseik en een verhaaltje geschreven door H. G. Haasloop Werner. ,,Hier aan den westelijken hoek ontmoeten wij een eerbiedwaardig gedenkstuk, namelijk de Koningstafel, bestaande in eene langwerpig vierkante uitgraving in den grond, van tien voet lang en acht voet breed. De tafel bevindt zich onmiddellijk aan den voet eener eeuwenheugende eik, die drie voet dik en algemeen bekend is onder den naam van Konings-eik.”
Geheel rechts, ziet u de tekening van de Koningseik in de Geldersche Volksalmanak voor 1864 >>
Picknickbanken bestonden toen nog niet. Koning Willem III zat gewoon op een kleedje op het zand en met zijn voeten in de geul. De Koningstafel lijkt schuin op de tekening, maar dat was natuurlijk recht.
Opvallend is ook het hakhoutbos op de achtergrond van de tekening. Zo moet het hele Speulderbos er in die tijd hebben uitgezien: stobben met hakhout erop.
Boswachter Lennard Jasper bij de stronk van de Koningseik aan de Dodenweg
Prinsenweg en Dodenweg
In een klein boekje over het Speulderbos van Staatsbosbeheer uit 1962 staat het volgende over de Koningseik. ,,In 1681 verwierf Stadhouder Willem III het recht een jachtweg door het bos aan te leggen. Deze weg kreeg de naam Prinsenweg. Onder een eik, op de hoek van de Prinsenweg en de Dodenweg, werd door de Prins een rustpauze gehouden. Toen Prins Willem III later koning van Engeland was geworden, kreeg deze eik de naam: Koningseik. Het jachtgezelschap had de gewoonte na afloop van elke jacht een kogel in de stam te schieten. Dit was weinig bevorderlijk voor een ongestoorde groei en toen in de hol geworden boom brandjes werden gesticht, was zijn lot bezegeld. Ter vervanging van deze Koningseik heeft men, ter gelegenheid van de inhuldiging van Koningin Wilhelmina in 1898 op deze historische grond een nieuwe eik geplant.”
Op dinsdagmiddag 11 november jl. ben ik met boswachter Lennard Jasper van Staatsbosbeheer naar die plek aan de Dodenweg geweest. Met een schop hebben we de oude boomstronk van de Koningseik blootgelegd. De stronk van de eeuwenoude eik is nog steeds niet verrot. Vlakbij de ANWB-paddenstoel 21024 staat een recht eikje dat nu ongeveer 115 jaar oud moeten zijn. Het boompje leeft nog wel, maar wordt overschaduwd door een paar beuken in de omgeving. Als er niet wat aan gaat gebeuren, dan zal de gedenkboom dood gaan net als de honderden andere eiken in het Speulderbos die overgroeid zijn door beuken. Lennard wil wat takken van de omringende beuken af laten zagen en een hekje om de gedenkboom plaatsen. Zo wordt deze historische plek van de Koningseik in het Speulderbos niet vergeten.
De Dodenweg in het Speulderbos: vroeger een ‘verkeersweg’, nu een fijn fietspad
Kleurrijke fietstocht
U zou daar op een mooie dag in november op de fiets eens moeten gaan kijken: vanuit Garderen bij de Geref. Kerk de Speulderbosweg op en waar het asfalt ophoudt, over een wildrooster, de Dodenweg in het Speulderbos oprijden. Na een kilometer of twee is de ANWB-paddenstoel 21024. Probeer de oude boomstronk van de Koningseik te vinden.
Als u daarna verder gaat naar Drie (eventueel koffie drinken in het Boshuis) en over het fietspad door het bos weer teruggaat naar Garderen, dan is dat een prachtige, kleurrijke fietstocht.
Foto’s: ©Gerrit de Graaff
Ook gepubliceerd in de Barneveldse Krant – 15-11- 2014
