Het gaat niet goed met de huiszwaluwen in de Gelderse Vallei en op de Veluwe
Huiszwaluwen houden van boerderijen met stallen en bloemrijke weiden met koeien. Hier vinden ze hun voedsel: insecten, hoog in de lucht of soms heel laag boven het gras. Wat meren en plassen in de omgeving zijn ook belangrijk. In de Gelderse Vallei zijn bijna geen huiszwaluwen meer. Het platteland is niet meer zoals vroeger. Kleine akkers zijn veranderd in grote percelen.
Kleine boerenbedrijven zijn opgegaan in grote en de boeren houden hun land en hun erf ‘netjes’. Hierdoor is er minder voedsel en nestgelegenheid. Nieuwe schuren zijn dag en nacht gesloten. Zwaluwen hebben hier niets meer te zoeken, maar ik heb de Gelderse Vallei nog gekend met zwaluwennesten aan de boerderijen. Je had toen ook al nette boerenfamilies die de zwaluwennesten aan de voorkant van hun boerderij weghaalden. Toch bleven er talloze boerderijen over waar de huiszwaluwen welkom waren.
Tegen de gevels van twee schuren van de biologische melkveehouderij Ark nestelen huiszwaluwen. De boerderij ligt aan de Arkerweg in de polder Arkemheen bij Nijkerk. Boerenzwaluwen en huiszwaluwen vliegen schijnbaar ordeloos door elkaar, maar de boerenzwaluwen nestelen binnen in de schuren – Foto: ©Gerrit de Graaff
Het jaar van de huiszwaluw
Huiszwaluwen nestelen meestal aan de gevels van boerderijen en schuren. Ze worden veel gezien in de omgeving van meertjes, plassen en rivieren. Vooral de omgeving van kleine boerderijen zijn in trek, maar die zijn er niet meer. Geen stallen, geen vee, geen mest, geen kleine akkertjes met houtwallen. Kijk eens langs de weg van Barneveld naar Renswoude: Links zie je op een gegeven moment een weide, zo ver het oog reikt. Een weide zonder bloemen, zonder kieviten, zonder zwaluwen, zonder leeuweriken.
Vanaf begin jaren zeventig verminderde het aantal huiszwaluwen met 80%. Vandaar dat Vogelbescherming Nederland het jaar 2018 heeft uitgeroepen tot jaar van de huiszwaluw om onderzoek te doen om deze zwaluwen beter te kunnen helpen. Het is een hele eer als huiszwaluwen je huis of boerderij hebben uitgekozen om te nestelen. Veel boerenbedrijven bedanken voor die eer en willen die rommel niet op het erf. Door voorlichting en tips te geven wil Vogelbescherming het verwijderen van nesten proberen tegen te gaan. Het is belangrijk om een stuk weiland te laten bloeien, zodat huiszwaluwen voldoende insecten kunnen vinden.
Een paartje huiszwaluw is bezig met de nestbouw op een smal randje langs het dak. Het is vakwerk dat af en toe wel eens mislukt – Foto: ©Gerrit de Graaff
De boerenzwaluw is te herkennen aan de rode keel en ze nestelen altijd in de schuur en nooit buiten tegen een gebouw – Foto: ©Gerrit de Graaff
Biologische weidevogelboerderij Ark
In de polder Arkemheen bij Nijkerk ligt melkveehouderij Ark aan de Arkerweg nr. 4. De deuren van de schuren staan open en tientallen huiszwaluwen en boerenzwaluwen zijn druk in de weer. De boerenzwaluwen nestelen binnen en de huiszwaluwen buiten langs de gevels van twee schuren. Je ruikt de ouderwetse geur van stalmest. Het doet me denken aan mijn jeugd en dat is lang geleden.
Op zaterdag werkte ik op de boerderij van Evert van ’t Foort aan de Boslaan in Barneveld. Dat was op de plek waar nu de Bentincklaan in Barneveld-Noord is. Omdat boer Van ’t Foort rugklachten had ging ik daar ook in de vakantie werken: slootgraven, grasmaaien met de tractor, hooien, kippenhokken uitmesten, koeien melken, houtzagen enz. In mijn vrije tijd liep ik geregeld vanuit mijn ouderlijk huis aan de Vliegersvelderlaan in Barneveld naar de Vaarst. Op de hoge akkers werd toen rogge verbouwd. Ik genoot van de natuur en leerde daar de vogels kennen: fazant, patrijs, geelgors, veldleeuwerik, wielewaal, zomertortel, bosrietzanger, watersnip enz. Allemaal vogels die er nu niet meer zijn.
Op het melkveebedrijf Ark staan twee grote schuren: boerenzwaluwen nestelen binnen en huiszwaluwen buiten tegen de gevel – Foto: ©Gerrit de Graaff
In de landerijen van biologische melkveehouderij Ark van de familie Van ’t Klooster lopen ongeveer 90 melkkoeien. Natuurlijk grazen de koeien buiten in de wei. De helft van de gronden wordt gepacht van Staatsbosbeheer. Is het een hobbyboertje? Nee, het is een volwaardig groot boerenbedrijf, waar de natuur een belangrijke rol speelt. De Arkerweg loopt over het erf met aan beide kanten een schuur met veel nesten van de huiszwaluw langs de gevel. Hier kun je de huiszwaluwen van dichtbij bezig zien. De zwaluwen horen er gewoon bij. Boerderij Ark heeft nog veel meer te bieden: kinderfeestjes, workshops, koe-knuffelen, excursies enz. Voor meer informatie: www.boerderijark.nl. Je weet niet wat je ziet…
Ook gepubliceerd in: Barneveldse Krant – 02-06-2018 – Aflevering 616
