De polder Arkemheen bij Nijkerk is omgevormd tot een drassig natuurgebied
In het noorden van de Gelderse Vallei ligt een uniek natuurgebied: de polder Arkemheen. Dit poldergebied bij Nijkerk, heeft een fraai landschap, een rijke historie en is voortdurend in beweging. De polder was vroeger een kwelder. Het water van de Zuiderzee stroomde bij vloed door de kreken landinwaarts. Nadat in de 14e eeuw de Zeedijk werd aangelegd is er veel veranderd. In 1703 werd de polder in twee delen gesplitst door de Arkervaart die een verbinding vormde tussen Nijkerk en de ‘zee’. Een netwerk van sloten en twee stoomgemalen: het gemaal hertog Reijnout en het Puttergemaal, zorgden voor een goede afwatering, waardoor de grond in de polder aanmerkelijk verbeterde.
Het gaat goed met de weidevogels in de polder Arkemheen bij Nijkerk en de Putterpolder. Door het gebied drassig te maken nestelen daar nu 150 paren grutto’s (foto). Staatsbosbeheer beheert de polders en geeft de vogels voorrang bij het gebruik van de landerijen. Natuurliefhebbers kunnen op Nekkeveld gaan kijken – Foto: ©Gerrit de Graaff
Oorspronkelijk
Bovendien zijn in de polder Arkemheen nog verschillende kronkelende sloten en beekjes te vinden, die dezelfde loop hebben als 700 jaar geleden. Deze kreken hebben voor het landschap van de polder een historische waarde. Gelukkig is de ruilverkaveling van de polder in 1959 afgestemd. Als dat was doorgegaan, waren alle sloten rechtgetrokken en waren de unieke kronkelende kreken en moerasjes in de polder verdwenen. Zo bleef het oorspronkelijke landschap van de polder Arkemheen bewaard. Het is een rustig en boeiend natuurgebied in ons overbevolkte land.
Boerenland
De polder was vroeger eigendom van vele boeren uit de Gelderse Vallei. Ze drongen er op aan dat er vroeg in het voorjaar gemalen werd, zodat ze mest op de landerijen konden brengen en later gras konden maaien en afvoeren om te hooien of in te kuilen. De vogels stonden verdwaasd te kijken als het gras gemaaid was. Er was weinig ruimte voor de talloze weidevogels die ook belangstelling hadden voor het uitgestrekte weidegebied langs het Veluwemeer. Er kwamen steeds meer vogels in de polder overwinteren: grauwe ganzen en brandganzen, Canadese ganzen en Nijlganzen. Later bleven deze ganzen ook in de zomer in de polder Arkemheen en bevuilden het gras. Ze gingen nestelen en kregen jongen.
De polder Arkemheen is veel natter geworden. De weidevogels vinden dat geweldig. Het is vandaag Molendag: het gemaal staat op stoom – Foto: ©Gerrit de Graaff
Fraai natuurgebied
Door de jaren heen wilden veel boeren de weide in de polder wel kwijt, want het leverde niet veel meer op, bovendien was het een heel gesjouw met dat gras. Vooral oude boeren zijn gestopt met hun bedrijf. Het Rijk kocht de gronden en geeft ze vervolgens in eigendom aan Staatsbosbeheer. Door de jaren heen is een groot gedeelte van de polder in handen gekomen van Staatsbosbeheer. Zo werd de polder Arkemheen een fraai natuurgebied dat helemaal ten goede komt aan de weidevogels: het waterpeil werd verhoogd en later in het seizoen werd het gras gemaaid. Veel stukken land zijn op den duur heel drassig gemaakt. Dat kon eerder niet, want de boeren moesten in de polder aan het werk, mesten en maaien… Het aantal weidevogels is toegenomen. Prachtig.
Kijk, de ingekleurde stukken van de polder Arkemheen zijn eigendom van Staatsbosbeheer. Rechts Nijkerk en de Arkervaart – Archief Staatsbosbeheer
Aantal weidevogels verdubbeld
Beheerder van de polder Frank Klinge van Staatsbosbeheer is enthousiast over de toename van het aantal weidevogels. Vooral het drassig maken van de polder doet wonderen. Frank: Het aantal broedparen van de grutto in de polder Arkemheen en de Putterpolder is de laatste jaren verdubbeld en bedraagt nu 150 paren en van de kievit zelfs 354 paren. In het voorjaar kan gemest worden met ruige stalmest van runderen en dan 3 ton per ha. Ook wordt gewerkt aan de zogenaamde ‘kuikenlanden’. Dat zijn modderige stroken van 5 meter breed vanuit de sloten gerekend, waar jonge kieviten, tureluurs, grutto’s en plevieren insecten kunnen oppikken. De boeren moeten zich aan de nieuwe regels houden. Na 1 juli tot 15 juli wordt de waterstand verlaagd en kan gras worden gemaaid. Steeds krijgen de weidevogels voorrang. Het is mooi te zien vanaf de wegen Nekkeveld en de Arkerweg.
Vooral de kievit met zijn korte poten heeft een hekel aan lang gras. Nee, dit is wat ze graag willen: modder… – Foto: ©Gerrit de Graaff
Presentatie
Meer informatie over de polder Arkemheen op dinsdag 30 mei tijdens de presentatie op het grote scherm in de Essenburcht in Kootwijkerbroek. Het is een levenswerk. Aanvang 20.00 uur, toegang € 5.-. Belangstellenden zijn van harte welkom.
Ook gepubliceerd in Barneveldse Krant – 13-05-2017 – Aflevering 561
____________________________________________________________________________________________________
Lees ook: Herinnering aan de kemphanen
____________________________________________________________________________________________________
Bekijk ook de mooie film van Wim Smeets:
