Een wandeling op de buitenplaats Renswoude is ín deze tijd de moeite waard
In de Gelderse Vallei liggen verschillende landgoederen. Als er een huis op staat, zoals bijvoorbeeld op De Schaffelaar bij Barneveld, dan kun je spreken van een buitenplaats. Zo liggen in de streek rond Barneveld aardig wat buitenplaatsen: Oldenaller, Slichtenhorst, Hoevelaken, Stoutenburg, De Boom, Geerestein, Scherpenzeel, Renswoude en natuurlijk De Schaffelaar. Het klinkt gek: we gaan die buitenplaatsen meerdere malen per jaar allemaal bezoeken.
In het park van kasteel Renswoude staat een beeldbepalende bruine beuk, omringd door agressieve reuzenzwammen. Dat betekent het einde van de boom. Met vrijwilliger van het Utrechts Landschap, Jan van der Hoek, bekijken we de situatie. In de holle stam huizen mogelijk vleermuizen – Foto: ©Gerrit de Graaff
Goed eikeljaar
We willen weten of bepaalde planten er nog staan en hoeveel. Hoe is het met de zeldzame bospaardenstaarten op het landgoed Geerestein bij Woudenberg. Ja, ze staan er nog. Ook moeten we steeds weer kijken op de buitenplaats De Boom of de bosbies daar nog groeit en bloeit. De buitenplaats Renswoude is eigendom van het Utrechts Landschap en wij zijn al vele jaren donateur van deze stichting. Als we een week of zes niet op Renswoude zijn geweest, dan moeten we er nodig weer heen. Er groeien allerlei soorten paddenstoelen in het kasteelbos en bovendien kun je daar aan laaghangende takken de eikels goed bekijken, want 2015 belooft een bijzonder goed eikeljaar te worden. Bovendien worden er veel beukennootjes verwacht.
Aan de beuk met de gehalveerde stam zitten voor de laatste keer rode blaadjes. De boom gaat dood – Foto: ©Gerrit de Graaff
De bruine beuk
Afgelopen dinsdag 16 september, hebben Tiny en ik de buitenplaats rondgelopen. Helaas zijn de vijvers in de droge zomer niet uitgebaggerd, want dat moet hoognodig gebeuren. Niettemin: het park ziet er prachtig uit. Bij het grote gazon was het wel even schrikken: de beeldbepalende oude bruine beuk die in de Tweede Wereldoorlog een voltreffer heeft gehad en daarbij de hele kruin heeft verloren, zal het komende voorjaar niet meer in het blad komen. Nu zitten er voor het laatst nog wat rode blaadjes aan. Reuzenzwammen rond de stam hebben de oude boom de genadeslag gegeven.
In het kasteelbos treffen we de heer Jan van der Hoek. Hij heeft zojuist een grote Amerikaanse vogelkers omgezaagd. Jan is al meer dan 25 jaar vrijwilliger op de buitenplaats Renswoude. Met nog een aantal vrijwilligers van het Utrechts Landschap verrichten zij het hoognodige onderhoud op het landgoed. Even later staan we op het grote gazon bij de beuk met de zwammen. Jan van der Hoek: ‘De beuk gaat nu echt dood, maar we kunnen hem niet zomaar omzagen. De boom is misschien bovenin hol van binnen. We moeten eerst laten onderzoeken of er geen vleermuizen in huizen. Als de beuk echt dood is mag hij hier niet lang meer blijven staan, want als er dode takken afbreken is dat gevaarlijk voor wandelaars die hier langs lopen.’
De eiken op de buitenplaats Renswoude zitten vol eikels. Alle eiken in Nederland zitten vol en ook de beuken krijgen veel nootjes – Foto: ©Gerrit de Graaff
Veel eikels
In de herfst van 2014 waren er geen eikels. Alleen de Amerikaanse eiken hadden wat vruchten. Nu zitten de eiken stampvol eikels. Hier en daar beginnen ze al te vallen. Ook de beuken hebben veel bolsters met nootjes. De hele natuur gaat profiteren van de enorme voorraad eikels. Niet alleen vogels, zoals vinken en duiven, maar ook wilde zwijnen, eekhoorns en muizen profiteren ervan. Door de vele eikels en beukennootjes krijgen de muizen een goede conditie. De hele winter door worden er jonge muizen geboren. Na drie maanden krijgen deze jongen ook weer jongen. Eén veldmuisvrouwtje kan zich, als alles mee zit, in een half jaar vermeerderen tot een grote familie van wel honderd directe en indirecte nakomelingen. Van al die muizen profiteren weer bosuilen, vossen, dassen en wilde zwijnen.
Een eik met eikels in de buurt van Blankenheim in de Eifel in Duitsland. Alle eiken in binnenland en buitenland zitten vol eikels – Foto: ©Gerrit de Graaff
Talloze spreuken
Onze voorouders hielden veel meer rekening met de natuur dan wij. Ze keken naar de lucht en naar de gedragingen van vogels. Er zijn talloze spreuken die het weer en de seizoenen voorspellen: ‘Veel harde noten op het hout, maakt de winter hard en koud’, ‘Veel eikels, dan zal de winter er niet om liegen’. Veel noten en eikels werden vroeger gezien als het vaste voorteken van een naderende strenge winter: ‘Haal maar hout en kolen in huis, leg de dikste kleding maar klaar, want het wordt een winter die heugen zal’. In Nederland en in de rest van Europa hebben de eiken allemaal het sein gekregen: we gaan eikels produceren. Heel gewoon, maar als je er over nadenkt… We zullen het zien. Ga eens kijken op Renswoude.
Ook gepubliceerd in de Barneveldse Krant – 26-09-2015
Extra aanvulling!
Jan van Uffelen uit Barneveld stuurde ons enkele schitterende luchtopnamen van het Kasteel Renswoude, die hij kortgeleden maakte. Waarvoor onze hartelijke dank!
Kasteel Renswoude vanuit de lucht – Foto’s: ©Jan van Uffelen
