Nijver volkje
Ieder jaar weer trekken de distels onze aandacht, en dan in het bijzonder de akker- en de speerdistels. Ze hebben een grote aantrekkingskracht op bijen, hommels en vlinders omdat ze veel nectar leveren. Wij gaan dan ook graag even neuzen bij deze stekelige plant met z’n mooie paarse bloemen. Het is altijd weer een schitterend gezicht om het nijvere volkje bezig te zien op de bloemen.
De distels hebben een grote aantrekkingskracht op bijen en hommels – Foto: Louis Fraanje
De akkerdistel (Cirsium arvense) is de in Nederland meest voorkomende vederdistel.
De soortaanduiding arvense betekent akker. De Nederlandstalige naam komt dus overeen met de botanische naam. De akkerdistel maakt ondergrondse stengels en die stukjes stengel kunnen weer een plant vormen, waardoor de plant een zeer lastig onkruid is. Ze wordt dan ook wel boerenplaag genoemd. Vooral bij boeren waarvan de weilanden en akkers aan een natuurgebied grenzen. Maar aan de andere kant zijn ze weer belangrijk voor onze insecten. Ook nu weer zaten ze er zelfs met z’n drieën tegelijk op.
Met z’n drieën tegelijk – Foto: Louis Fraanje
Zwevend vliegje
Het is ontzettend rustgevend om die insectenwereld zo bezig te zien. Als er een grote hommel op de bloem landt, wordt ons oog naar rechts getrokken en zien we een klein zweefvliegje. In eerste instantie lijkt hij op een kleine wesp, maar niets is minder waar, ik kom daar zo dadelijk op terug. Ze ontlenen hun naam aan de karakteristieke zwevende manier waarop ze in de lucht blijven hangen. Het vliegje zweeft als het ware om de bloem, en af en toe staat hij even stil in de lucht.
Rechtsonder op de foto, staat hij even stil in de lucht – Foto: Louis Fraanje
Onschuldig
Het is een zweefvliegje (Syrphidae) en die zijn er in alle soorten en maten, de meeste blijven in lengte onder de twee centimeter. Veel zweefvliegen bootsen vliesvleugeligen zoals wespen, bijen of hommels na door felle kleuren, overeenkomstige patronen of lichaamsbeharing op bepaalde plaatsen. De eieren worden op planten afgezet, en de larven leven hoofdzakelijk van bladluizen en zijn dan ook bijzonder nuttig. Door hun wespachtig uiterlijk worden ze vaak voor stekende insecten aangezien, hoewel ze volkomen onschuldig zijn. Zweefvliegen die op hommels lijken, hebben een harig achterlijf, soorten die op wespen lijken meestal niet. Dit is geen toeval; het lijken in kleur, vorm en/of geluid op andere, gevaarlijkere dieren heet mimicry en komt bij zeer veel diergroepen voor. Zweefvliegen zijn net als andere vliegen het eenvoudigst te onderscheiden van vliesvleugeligendoordat ze twee vleugels hebben en geen vier, zoals alle bijen, wespen en hommels.
Rechts op de bloem zit het zweefvliegje, een groot verschil met de hommel links – Foto: Louis Fraanje
Tweejarig
De speerdistel (Cirsium vulgare), heeft van de distels de scherpste en grootste stekels. De bloemen zijn omgeven door puntige omwindselblaadjes. Het omwindsel is spinnenweb-achtig behaard. De vruchtjes zijn aan de top voorzien van geveerd vruchtpluis (distelpluis). Het is een tweejarige plant, in het eerste jaar vormen zich de wortel en het bladrozet en in het tweede jaar ontwikkelen zich de bloemen en vruchten.
Een schitterende bloem, met daaronder het zogenaamde spinrag – Foto: Louis Fraanje
Gegrepen
De speerdistel kun je op de Veluwe voornamelijk tegenkomen in de bermen langs de weg, maar ook in de weilanden en daar is de boer dan weer niet zo blij mee. De speerdistel is ook als sierplant in gebruik. De plant is rijk aan nectar en wordt bezocht door bijen en hommels, en natuurlijk het kleine zweefvliegje. Maar ook vele vlindersoorten weten deze distel te vinden.
Ondanks zijn stekelige speren rondom, zijn wij helemaal weg van deze plant met zijn schitterende diep-paarse bloem. Daarnaast werden wij gegrepen door het kleine gevleugelde ‘schepseltje’ dat de distel met een bezoekje vereerde.
